Hỏa là cái khí mất sự bình thường của nó; 5 tạng 6 phủ đều được bình thường thì Vinh-Vệ điều hòa, kinh mạch thông xướng. Một khi nó mất cân bình, sinh ra xông bốc, dồn dập thành ra hỏa, cho nên Đan Khê nói rằng : Khí có dư, ấy là hỏa.
Có khi vì các kinh tự mình bị bệnh mà thành Hỏa, như tức giận sinh Can-Hỏa , nhọc mệt sinh Tỳ-Hỏa… Có khi là 5 hành khắc nhau, như Tâm Hỏa thịnh quá khắc Phế Kim, Can Hỏa thịnh quá khắc Tỳ Thổ…. Có khi là phủ tạng dẫn bệnh cho nhau, như Can dẫn nhiệt sang Đởm thì miệng đắng, tâm dẫn nhiệt sang Tiểu Trường thì tiểu tiện bí dít…
Đại khái tướng Hỏa nổi ở Can-Thận, hư Hỏa bởi sự nhọc mệt ,lao tổn Thực hỏa bởi sự thái quá của các tạng, Táo Hỏa bởi tại huyết hư, Thấp-Hỏa bởi sự thấp nhiệt, Uất hỏa bởi sự nghẽn tắc mà ra. Các thứ hỏa đó đều phần khí bị mất độ cân bình vậy.
Phép chữa bệnh Hỏa, có khi phải tả, nên dùng Liêu, Hoàng, Cầm, Liên…. Có khi phải tán, nên dùng: Khương, Phòng, Sài ,Cát… Có khi phải nhuận, nên dùng Đại Hoàng, Mạch môn, Huyền Sâm, Tri mẫu… Có khi phải bổ, nên dùng Sâm , Kỷ, Cam thảo….
Theo sách thuốc gia truyền kinh nghiệm– thiên thứ mười, có 13 bài thuốc chữa Hỏa chứng:
- Hoàng liên giải độc thang
- Phụ tử tả tâm thang
- Bán hạ tả tâm thang
- Bạch hồ thang
- Trúc diệp thạch cao thang
- Lương cách tán
- Đương qui long khoái hoàn
- Long đởm tả can thang
- Đạo xích tán
- Liên tu thanh tâm am
- Nhi mẫu tán
- Cam cát thang
- Hương liên hoàn
Mời quý độc giả đón đọc!!
